Verzuchting
Wie herkent niet die opborrelende frustratie als tijdens een zoveelste overleg het bevoegd gezag, wederom, aanvullende vragen stelt over een (concept)aanvraag. Die mateloze onmacht als er weer ‘onredelijke’ opmerkingen worden geplaatst bij je aanvraaginformatie. Dat gevoel aan een leiband te lopen van de vergunningverlener zonder zicht op voortgang. Snappen ze nu echt niet dat tijd geld is …….. Maar echt: vergunningverlening is je vijand niet.
In de bijna twintig jaren dat ik professioneel bezig ben met het aanvragen en verkrijgen van de nodige vergunningen voor allerhande projecten herken ik dit zonder meer. En het klopt, tijd is geld. Ik heb jaren gewerkt aan infrastructurele projecten en daar is planning heilig. Logisch, want iedere dag dat je project uitloopt maak je projectkosten voor personeel en materieel zonder dat dit begroot is en dus zonder dat deze ingezet kunnen worden op andere projecten. En dat kost geld.
Vergunningsprocessen duren in de regel lang, regulier al snel 8 weken, maar in gevallen waar ik veel bij betrokken ben geweest was de uitgebreide voorbereidingsprocedure op vergunningsaanvragen van toepassing en dan gaat het al snel over maanden. In een wereld waar tijd geld is, is dit substantieel.
Ook bij industriële initiatieven zijn vertragingen in een vergunningsproces zeer vervelend. In veel gevallen is financiering van projecten afhankelijk van het verleent krijgen van de omgevingsvergunning en bij vertraging in het vergunningenproces kan het financieringsspeelveld compleet veranderd zijn.
Waarom duren vergunningsprocessen zo lang en treedt er in de regel ook regelmatig forse vertraging bij op? Enig inzicht kan in ieder geval helpen bij het creëren van begrip.
Indieningsvereisten
Bij het opstarten van vergunningsaanvragen kijken we om te beginnen naar de indieningsvereisten. Simpel gezegd betekent voldoen aan de indieningsvereisten dat de aanvraag inhoudelijk behandeld kan worden. De praktijk is echter weerbarstig. Indieningsvereisten zijn niet zo eenduidig geformuleerd dat direct klip en klaar duidelijk is wat nodig is om hieraan te voldoen.
Ik geef een voorbeeld: De indieningsvereisten voor een aanvraag omgevingsvergunning voor de bouw van een bouwwerk staan in
- de ministeriële regeling omgevingsrecht
- het Bouwbesluit 2012
- de lokale welstandsnota
- de gemeentelijke bouwverordening
- het ter plaatse geldende bestemmingsplan
In het bouwbesluit 2012 staat in artikel 2.2
Een bouwconstructie bezwijkt gedurende de in NEN-EN 1990 bedoelde ontwerplevensduur niet bij de fundamentele belastingscombinaties als bedoeld in NEN-EN 1990.
Zo op het eerste gezicht is hier niet zo veel mis mee. Het lijkt helder en duidelijk. Toch kun je hier veel vragen bij stellen. De basis van ieder bouwwerk wordt gevormd door de fundering. Funderingen worden berekend en ontworpen aan gehand van sonderingen. Het aantal en de plaats van de sonderingen zijn erg afhankelijk van de heterogeniteit van de ondergrond. Bij een hoge homogeniteit van de ondergrond kan volstaan worden met minder sonderingen (en meer extrapolatie) dan bij een hoge mate van heterogeniteit.
Ik ben geen constructeur, maar hier ontstaat wel een grijs gebied. Het gebied waar specialisten elkaar tegenkomen en waar de discussie gevoerd wordt.
Nog een voorbeeld
Een ander voorbeeld volgt uit het aanvragen van een vergunning in het kader van de Wet Beheer Rijkswaterstaatswerken. Deze wet dient voor de bescherming van rijkswaterstaatswerken zoals snelwegen en rivieren. In deze wet zijn geen concrete indieningsvereisten opgenomen behoudens de criteria die gegeven zijn in artikel 3 eerste lid:
Weigering, wijziging en intrekken van de vergunning kan slechts geschieden ter bescherming van waterstaatswerken en ter verzekering van het doelmatig en veilig gebruik van die werken, met inbegrip van het belang van verruiming of wijziging anderszins van die werken.
Het grijze gebied ontstaat over de formulering hoever de reikwijdte gaat ter bescherming van waterstaatswerken. Denkbaar is dat de ene partij een belang ziet ter bescherming, dat door een andere partij heel anders wordt ingeschat. Het gevolg is discussie en daarmee het risico op vertragingen.
We mogen ervan uitgaan dat zowel aan de zijde van de vergunningverlening als aan de zijde van de aanvrager deskundigheid bestaat. Toch zien deze deskundigen de betrokken belangen verschillend. Hoe is dat mogelijk?
Vriend of vijand?
Vooraleerst gaat het over de aard van de deskundigheid: een constructeur die gewend is om funderingen voor bijvoorbeeld viaducten uit te rekenen en te ontwerpen heeft een andere deskundigheid dan de constructeur die allerlei verschillende bouwwerken in een specifieke gemeente heeft beoordeeld en de ondergrond ter plaatse zeer goed kent.
De frustratie groeit als de discussie zich ontwikkelt als het werk voor een belangrijk deel al is gedaan. Vertraging is dan namelijk onvermijdelijk.
Regelmatig hoor ik dat de oplossing voor dergelijke situaties gevonden moet worden in een vooroverleg. Als we de praktijk mogen geloven is vooroverleg de oplossing voor alle vergunningsissues. Dat is het zeker niet in de huidige vorm en in de huidige verhouding.
Uiteraard geven veel vergunningverleners, en omgevingsdiensten, aan dat vroegtijdig betrekken helpt. Het bevoegd gezag dient meegenomen te worden in het initiatief. Ik merk echter wel een spanning tussen de iteratieve ontwikkeling van het initiatief en de mogelijkheden van het bevoegd gezag om zich te verplaatsen naar dit initiatief het bijbehorende iteratieve proces.
(On)mogelijkheden
De mogelijkheden van het bevoegd gezag zijn, los van de capaciteitsproblemen die we overal zien, beperkt tot het toetsen van aanvragen en de informatie. Vooroverleg gedurende een iteratief ontwikkelproces vraagt een meer adviserende houding van het bevoegd gezag.
Die adviserende houding is lastig voor vergunningverlening. Dat heeft niet zo zeer te maken met gebrek aan deskundigheid, maar vooral met het creëren van verwachtingen. Initiatiefnemers horen maar al te graag dat aangeleverde informatie voldoende is voor vergunningverlening. Wishful thinking, maar de belangen zijn erg groot.
Hoe doorbreek je deze situatie? Dat is niet makkelijk. Het concretiseren van de indieningsvereisten lijkt voor de hand te liggen, maar is niet eenvoudig te bewerkstelligen en de vraag is of dit uiteindelijk gaat helpen. Concretisering van de indieningsvereisten kan geen maatwerk leveren voor lokale situaties. Om het dan eenduidig te krijgen zal in veel gevallen meer gevraagd moeten worden dan noodzakelijk is voor de belangenbescherming. De slechts denkbare situatie zal waarschijnlijk maatgevend worden.
Ook het vergroten van de adviserende rol van het bevoegd gezag zou mogelijk helpen. Echter, dit sluit niet aan bij de rol van het bevoegd gezag en vraagt heel andere competenties. Ook als de overheid zelf initiatiefnemer is zal er een duidelijk onderscheidt zijn tussen de initiatiefnemende rol en de vergunningverlenende rol. Het bevoegd gezag zal ook altijd wijzen op de verantwoordelijkheid van de initiatiefnemer in deze.
Verantwoordelijkheden
Het is de verantwoordelijkheid van de initiatiefnemer om de benodigde informatie aan te leveren zodat het bevoegd gezag de juiste afwegingen kan maken. Het helpt om gebruik te maken van een partij die lokale ervaringen heeft. Als dat niet mogelijk is, kunnen er dossiers opgevraagd worden van vergelijkbare, lokale projecten en die als leidraad te hanteren.
Besef dat de vergunningverleners uitsluitend het doel hebben om goede, (bij de Raad van State) verdedigbare besluiten te nemen. Die doelstelling is veel prominenter geworden nu de burger mondiger is geworden en steeds beter weet welke wegen bewandeld moeten worden om gehoord te worden.
Vergunningverleners zijn zich hier terdege van bewust. Zij zijn er niet op uit om het initiatief te traineren of te torpederen. Ze hebben de opdracht gekregen zorgvuldig te werken. Besluiten dienen Raad van State Proof te zijn. Of dat een wenselijke en vol te houden ontwikkeling is betwijfel ik.
Dat is echter voor een volgende keer.
Regelmatig een artikel in je mailbox ontvangen? Laat je gegevens achter en wij doen de rest 😉
No comment yet, add your voice below!